اشکال:
عصر فعلی زمان تولید و رقابت و تکنولوژی است. هر چیزی که مانند روزه تولید را کاهش دهد مضر است و هر چه سبب افزایش تولید شود خوب است.
پاسخ:
توجه به نکات زیر این شبهه را رفع می کند:
1- ابعاد وجودی ما مانند بدن قابل پرورش هستند. روزه دارانی که تمرین کرده اند به ویژه از قبل از بلوغ، در ماه روزه خیلی راحتند. بین مسلمانان دنیا می بینیم که بسیاری از روزه داران در میدان کارهای سخت کشاورزی و معدن یا ورزشی مثل فوتبال از ماه مبارک استقبال می کنند و روزه خللی به کارشان وارد نمی کند.
توان انسان این قدر کم نیست که با چند ساعت روزه ضعیف و ناتوان شود. به ویژه اگر از قبل از بلوغ برنامه های خودمهارگری مثل روزه و نماز و... را تمرین کرده باشد. امام صادق (ع) فرمود: ما ضَعُف بَدَنٌ عمّا قَوِیَتُ علیه النّیّة؛ وقتی قصد و انگیزه قوی باشد بدن احساس سستی نمی کند.1 مرتاض ها و زاهدان ثبات کرده اند توان انسان خیلی زیادتر از چیزی است که فکر می کنند.
2- در جنگ جمل مالک اشتر با عبدالله بن زیبر تن به تن شمشیر کشیدند آن قدر مبارزه کردند بعد شمشیرها را زمین انداختند و کشتی گرفتند روزی بعد از جنگ جمل مالک با عایشه دیدار کرد او به مالک گفت از دستت ناراحتم آن روز به خواهر زاده من این طور جنگ کردی مالک اشتر گفت سه شبانه روز غذا نخورده بودم وگرنه او از دستم جان سالم به در نمی برد. علت این گرستگی هم این بود که اگر شهید شود بدنش در میدان جنگ بو نگیرد.2
3- مدیران کارخانه ها و شرکت ها می توانند برنامه ای بریزند که افراد ضعیف کارشان سبک تر شود. تغییر در شیفت کاری، کم کردن ساعات شیفت، فعالیت بیشتر بعد از افطار تا سحر، جبران در ماه های غیر روزه، فرستادن نیرو به مأموریت، مرخصی دادن به برخی و.. از جمله این برنامه هاست.
4- افرادی هم که احتمال عقلایی می دهند که روزه برایشان ضرر قابل توجهی دارد نباید روزه بگیرند.
5- انسان چهار بعد جسمی، ذهنی، اجتماعی و معنوی دارد. در رشد و تولید نباید کاریکاتوری فکر کنیم و فقط بعد جسمی را رشد دهیم. حتی اگر تولید مقداری کم شود ولی فضائل انسانی رشد کند با به رشد متوازن شخصیت کمک شده است. در بسیاری از موارد مفاسد اقتصادی و اجتماعی بسیار شایع بین کارفرمایان و زیر مجموعه آنها مانند اختلافات و مشاجرات، زد و خوردها، انتقام و آسیب رسانی به فرایند تولید، کارشکنی، اعتصاب، دروغ به اداره کار، تبانی برخی مسؤولان اداره کار با دزدان، دزدی، کم دادن و تعویق در حقوق، کم کاری، تدلیس، تقلب، احتکار، رشوه، پارتی بازی، زدو بند در پیمانکاری، اختلاس و.. به دلیل رشد مادی و غفلت از تربیت بعد روحی است.3
6- ضعف و لرزش جزئی دستان به شکل موقتی از نظر فیزیولوژیکی برای ما خطری در پی ندارد. هنگام لرزش دست، اگر روزه‌دار به فرمان گرسنگی صادر شده از مغز پاسخ ندهد، مغز به آنزیم‌های موجود فرمان می‌دهد که چربی‌های ذخیره شده در بدن را به قند تبدیل کند. از آن جا که قند خون در انسان #مثل_بنزین برای ماشین است با بالا آمدن قند خون دیگر احساس گرسنگی نمی‌کنیم و لرزش دست متوقف می‌شود. اسلام توصیه کرده است که با خواب قیلوله، بوئیدن بوی خوش، خوردن سحری و شروع افطاری با آب توان خویش بر روزه داری را افزایش دهیم.
1. وسائل الشیعه؛ ج 1، ص 7.
2و3 - نک: مرتضی مطهری، اسلام و نیازهای زمان، ج1، 51. https://lms.motahari.ir/
منبع: بوسه بر دست 3(الفبای کار و کارگری از منظر اسلام)، محمدعلی قدیری، محمدحسین قدیری، نشر مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان.
